Nâzım Hikmet’in Sömürgecilik Karşıtı Şiirlerinde Romanlaşma, Çok Seslilik ve Mizah

Bu tezin konusunu, Nâzım Hikmet’in Jokond ile Sİ-YA-U (1929), Benerci
Kendini Niçin Öldürdü? (1932) ve Taranta-Babu’ya Mektuplar (1935) adlı
eserlerinde, “romanlaşan” şiirin biçim ve üslup özelliklerinin sömürgecilik
karşıtlığının tarihsel maddeci bir perspektifle ele alınmasındaki işlevi
oluşturmaktadır. Tezin temel hareket noktasını, Nâzım Hikmet’in anlatı şiirlerinin
“roman” olduğunu iddia ederek okura sunduğu yeni “okuma kontratı” ve Sovyet
roman kuramcısı Mikhail Bakhtin’in, romanın edebiyat sahasında “egemenlik”
kazandığı dönemde, şiir de buna dâhil olmak üzere diğer türlerin “romanlaştığına”
dair görüşleri oluşturmaktadır. Bakhtin’e göre, romanlaşan türlerde gözlemlenen
temel dönüşümler arasında, söz konusu türlerin toplumsal çok sesliliği içlerinde
barındırmalarının yanı sıra, egemen ideolojinin dayattığı tek sesliliği görecelileştiren
mizahi bir üslup sergilemeleri yer almaktadır. İşte bu çerçevede, Nâzım Hikmet’in
adı geçen eserlerinin romanlaşarak çok seslileştiği ve bu dönüşümün, Avrupalı üst
sınıflar ile “doğal işçi sınıfı” addedilen sömürge halkları arasındaki sınıfsal
çatışmanın temsil edilmesine hizmet ettiği; yine romanlaşma ile ilintili olarak ele
alınan mizahi örüntünün de, bu sınıfsal çatışmanın sömürge halkların sembolik
düzlemdeki devrimiyle sonuçlanmasında işlev gördüğü iddia edilmiştir.