Mehmet Âkif, Tevfik Fikret ve Nâzım Hikmet’in Şiirlerinde Gelecek Tasavvuru

ÖZET
MEHMET ÂKİF, TEVFİK FİKRET VE NAZIM HİKMET’İN
ŞİİRLERİNDE GELECEK TASAVVURU

ÇAM, Çiğdem
Yüksek Lisans, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Doç. Dr. Mehmet NARLI
2011, 82 Sayfa

Her toplum bunalımlı ve sıkıntılı döneminde gelecek tasavvuru
kurmuştur. Gelecek tasavvuru, o toplumun hayata tutunması, umutları ve
kurtarıcı arayışı sayılabilir. Gelecek tasavvurlarında ortaya çıkan kurtarıcı,
yüksek vasıflara sahip bir kişiliktir. Bu kurtarıcı ideal neslin temsilcisi, ilk
örneği sayılmaktadır. İslâmiyet‟ ten önce “alp” tipiyle kimlik bulan kurtarıcı,
İslâmiyet‟in kabulüyle “velî” tipine dönüşmüş, sonra da Batılılaşmanın
etkisiyle “aydın” kimliğinde ortaya çıkmıştır.

Tanzimat‟tan Cumhuriyet‟e uzanan süreçte üretilen metinlerde oldukça
dikkat çeken gelecek tasavvurları vardır. Birer bürokrat, aydın özelliği ve
sorumluluğu da yüklenen yazarlar, toplumları için mükemmel gelecekler
tasavvur etmişlerdir. Sürecin içinde Tevfik Fikret, Mehmet Âkif ve Nazım
Hikmet gibi şairler bu özellikleri ile belirgin bir şekilde öne çıkarlar. Bu
şairlerin birincisinde Hümanist ve ilerlemeci; ikincisinde modern ve İslâmî;
üçüncüsünde ise Marksist bir zihniyet, gelecek tasavvurunun temel yapısını
oluşturur. Üç şair de “bugün”ün kötü olduğu konusunda ortaktır; ama
önerdikleri veya hayâlini kurdukları gelecekler konusunda ayrılırlar. Fikret‟in
oğlu Halûk, Âkif‟in arkadaşının oğlu Âsım ve Nazım‟ın oğulluğu Memet
üzerinden geleceği kurgulaması da ortak bir tavır olarak görülebilir. Şairler,
“kötü olan bugün”ün içinde yaşamaktadırlar; “oğullar” ise mükemmel olan
geleceği hem kuracaklar hem de onun birer üyesi olacaklardır. Fakat üç
oğuldan beklenenler oldukça farklıdır.

Anahtar Kelimeler: Mehmet Âkif, Tevfik Fikret, Nazım Hikmet,
gelecek tasavvuru, oğullar.