NÂZIM HİKMET‘İN MEMLEKETİMDEN İNSAN MANZARALARI’NDA TOPLUMSAL TİPLER

Nâzım Hikmet, Kemal Tahir’e 20.3.1942 tarihli mektubunda, 12.000 mısralık dört kitap olacağını öngördüğü Memleketimden İnsan Manzaraları’nda, toplumsal sınıfların belli bir tarihi devredeki durumunu vermek istediğini yazar. Farklı sınıflardan insanların hikâyelerinin, görüntülerinin, sosyal ve ekonomik şartlara bağlı yaşam biçimlerinin irili ufaklı kesitlerle birbirine eklemlendiği yapıt için söz konusu devre 1940’ların ilk yarısıdır ancak yapıtta 1908’den 1940’ların sonuna kadarki olaylarla onların toplumsal sınıflar üzerindeki etkisine dair veriler ve yorumlar bulunur. Nâzım Hikmet, yapıtının birinci kitabını lümpen proleter, proleter ve küçük burjuva sınıflarının takdiminde bir mukaddime ve hazırlık, ikinci kitabını küçük burjuva ve burjuva sınıflarının takdiminde bir mukaddime olarak belirler. İkinci kitaptan itibaren toplumsal tipler karşılaşmaya başlayacaktır.

Memleketimden İnsan Manzaraları’nda toplumsal sınıflar ve toplumsal tipler konusunun ele alındığı bu konuşmada, şairin yapıtına içkin kıldığı sosyolojik temellendirmelerin şiirle nasıl mümkün kılındığı değerlendirildi, George Simmel’in “duyular sosyolojisi”, Ulus Baker’in “duygular sosyolojisi” ve Dziga Vertov’un Film Kameralı Adam adlı sinema yapıtıyla karşılaştırmalı bir okuma yapıldı.